To wróci. Miasto w czasie pandemii

Pytanie na dziś nie brzmi: „Czy?”, lecz: „Kiedy nadejdzie nowa epidemia?”. Podtrzymywanie dotychczasowych zasad życia ułatwia odpowiedź. Brzmi ona: „Wkrótce”. Zapraszamy do Centrum Kultury ZAMEK na pierwszą debatę z cyklu „To wróci. Przeszłość i przyszłość pandemii”.

Miasto w czasie pandemii, ale także miasteczko, wieś, dom. Pandemia wywróciła porządek przestrzenny, czyniąc publiczne – niedostępnym; prywatne – zawodowym i publicznym; intymne – wspólnym; wspólne – wyizolowanym. Obnażyła niedostatki i zaniedbania względem wszystkich życiowych przestrzeni. Kiedy na przełomie sierpnia i września poznańskie uczelnie wyższe ogłosiły podsumowanie rekrutacji (liczba kandydatów na jedno miejsce), okazało się, że chętnych do studiowania architektury wnętrz i kierunków urbanistycznych jest niemal dwa razy więcej niż kandydatów na kierunek Inżynieria farmaceutyczna (biorąc pod uwagę liczbę kandydatów na jedno miejsce). W roku globalnej pandemii liczby te są symptomatyczne: jakość naszego przyszłego życia młode pokolenie uzależnia raczej od zdolności do projektowania przestrzeni niż umiejętności wytwarzania leków. Z tego względu debata inaugurująca cykl „To wróci” będzie poświęcona miastu jako przestrzeni kumulującej problemy – organizacyjne, logistyczne, komunikacyjne, społeczne.

W kumulacji tej jako pierwsza uwidoczniła się wieloznaczność bezpieczeństwa. Aby mieszkańcy miasta mogli pozostać bezpieczni, ktoś musiał wystawić się na ryzyko zarażenia. Kto chronił tych, którzy chronili nas? A może ochrona zasadnicza, związana z pandemią, była przesadna? Placówki służby zdrowia przestawiły się niemal całkowicie na opiekę związaną z pandemią. Czy miasto pomogło ludziom, których dotykały w tym czasie inne choroby i schorzenia? Co z osobami samotnymi, niesamodzielnymi, potrzebującymi stałej pomocy – czy opieka nad nimi nie powinna zostać w większym stopniu włączona w budżet miasta? Widać było także, że pandemia jest stanem dzielącym społeczeństwo ze względu na wykonywane zawody: jedni mogli pracować zdalnie, inni (sprzedawcy w sklepach, pracownicy komunikacji miejskiej, listonosze, kurierzy, służby miejskie, policja) musieli pozostać w przestrzeni wspólnej. Czy wśród tych ludzi wzrosła zachorowalność? A jeśli tak, czy nie należy przygotować się do pandemii, która również i tych ludzi zatrzyma w domach? I wreszcie – placówki kulturalne: teatry, kina, domy kultury, biblioteki. Jako pierwsze zostały zamknięte, jako ostatnie doczekają się otwarcia. Czy można wymyślić takie funkcjonowanie teatru, biblioteki i domu kultury, które uwzględni stan pandemii?

Wszystkie te kwestie spotykają się na polu miejskiej ekonomii. W dotychczasowych negocjacjach budżetu miasta pomiędzy obywatelami a władzami pojawia się kolejny czynnik, albo wręcz trzecia strona negocjująca – wirus.
Wszystkie powyższe kwestie należy też dodatkowo zlokalizować – czym innym była pandemia w wielkim mieście, czym innym w miasteczku i na wsi. Czy w trakcie pandemii „małe” miało lepiej, czy gorzej?
A zatem: przestrzeń, bezpieczeństwo, transport, komunikacja, kultura – o tym, w relacji do dużych miast i małych miasteczek, chcemy porozmawiać podczas pierwszej debaty.

*

„To wróci. Przeszłość i przyszłość pandemii” to cykl debat poświęconych doświadczeniom, które zebraliśmy i zgubiliśmy podczas pandemii koronawirusa. Wiemy, że aktualna epidemia jeszcze nie odeszła, jednak dla potrzeb cyklu musimy założyć, iż refleksja nad teraźniejszością jest niewystarczająca. Dlatego dodajemy do niej dwa pozostałe czasy – przeszłość i przyszłość. Zgodnie z tym przyjmujemy mocną hipotezę podpowiadaną przez epidemiologów i umieszczoną w tytule cyklu: „To wróci”. Wróci, ponieważ koronawirus nie jest osobnym wydarzeniem. W ostatnich trzech dekadach świat nawiedziły: choroba szalonych krów (lata 90.), epidemia ptasiej grypy (2003-2006), epidemia SARS (2002-2003), pandemia świńskiej grypy (2009-2010, 2018), epidemia eboli (2009-2010). Łącznie pochłonęły one około miliona ofiar. Pandemia koronawirusa dodaje do tej liczby (już teraz) kolejny milion. Pytanie na dziś nie brzmi: „Czy?”, lecz: „Kiedy nadejdzie nowa epidemia?”. Podtrzymywanie dotychczasowych zasad życia ułatwia odpowiedź. Brzmi ona: „Wkrótce”.

Zgodnie z tymi założeniami planowany cykl debat obejmie spotkania z ludźmi, którzy uważnie przyglądali się rzeczywistości przed nadejściem epidemii i w trakcie jej przebiegu. Będą to przedstawiciele i przedstawicielki różnych profesji i dziedzin wiedzy – urbaniści i urbanistki, socjologowie, aktywistki i aktywiści, reportażyści i reportażystki, edukatorzy, antropolodzy, kulturoznawczynie, politolożki, ekonomiści, prawniczki i prawnicy, epidemiolodzy. Całość cyklu została podzielona na cztery wyodrębnione tematycznie spotkania: Miasto w czasie pandemii, Demokracja i państwo w czasie pandemii (17.11.2020); Gospodarka w czasie pandemii (styczeń 2021); Edukacja w czasie pandemii (luty 2021).

JOANNA B. BEDNAREK, PRZEMYSŁAW CZAPLIŃSKI

„TO WRÓCI. PRZESZŁOŚĆ I PRZYSZŁOŚĆ PANDEMII”. Debata I: Miasto w czasie pandemii. Paneliści: Joanna Erbel, Marek Krajewski, Joanna Kusiak, Jan Mencwel, prowadzenie: Joanna B. Bednarek, Przemysław Czapliński, 21 października 2020, Sala Wielka CK ZAMEK, g. 18
g. 18 Sala Wielka / bilety: 2 zł
Organizatorzy: Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej UAM, Centrum Humanistyki Otwartej UAM, CK ZAMEK
Kuratorzy cyklu: Joanna B. Bednarek, Przemysław Czapliński

JOANNA ERBEL – aktywistka miejska, socjolożka, dyrektorka Biura Innowacji w PFR Nieruchomości S.A., autorka książki „Poza własnością. W stronę udanej polityki mieszkaniowej”. Założycielka Fundacji Blisko, od 2016 roku realizującej cykl seminariów „Polityka mieszkaniowa w XXI w. Dobre praktyki dla polskich miast”, którego celem jest pokazanie alternatyw mieszkaniowych, które mogą zostać wdrożone przez polskie samorządy. Członkini Rady ds. budżetu partycypacyjnego przy Prezydent m.st. Warszawy, tworzącej ramy stołecznego budżetu partycypacyjnego. Członkini Zarządu Koordynacyjnego Kongresu Ruchów Miejskich.

MAREK KRAJEWSKI – socjolog, profesor zwyczajny, wykłada w Instytucie Socjologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Autor licznych artykułów dotyczących współczesnej kultury, sztuki i edukacji kulturowej oraz książek: „Kultury kultury popularnej” (2003), „POPamiętane” (2006), „Za fotografię!” (2010, wspólnie z Rafałem Drozdowskim), „Narzędziownia. Jak badaliśmy (niewidzialne) miasto” (2012, wspólnie z R. Drozdowskim, M. Frąckowiakiem i Ł. Rogowskim), „Są w życiu rzeczy… „(2013), „Deindywiduacja. Socjologia zachowań zbiorowych” (2014, redaktor tomu). Kurator Zewnętrznej Galerii AMS (1998–2004), pomysłodawca projektu „Niewidzialne miasto”. Aktualnie wraz z zespołem tworzy Archiwum Badań nad Życiem Codziennym.

JOANNA KUSIAK – socjolożka i badaczka miast z Uniwersytetu w Cambridge. Kierowniczka Projektu „Przekształcanie miejskich relacji własności przez prawo: Jurydyzacja, aktywizm prawny i społeczne konflikty wokół kwestii mieszkaniowej” na Akademii Leona Koźmińskiego. Bada transformację miejskich systemów własności oraz nowe modele własności wspólnotowej. W 2019 jej artykuł dotyczący reprywatyzacji w Warszawie został uznany za „artykuł roku” przez „International Journal of Urban and Regional Research”, najlepsze czasopismo branżowe w dziedzinie studiów miejskich. Opublikowała także książkę „Chaos Warszawa. Porządki przestrzenne polskiego kapitalizmu” (Bęc Zmiana, 2017).

JAN MENCWEL – animator kultury, publicysta, komentator, działacz społeczny i aktywista miejski. Współzałożyciel i prezes stowarzyszenia Miasto Jest Nasze. Od września 2018 zawodowo związany z ClientEarth, gdzie odpowiada za kampanie związane z ochroną klimatu. Pracował m.in. w Pracowni Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia”, był inicjatorem akcji Otwarty Jazdów. Członek redakcji magazynu „Kontakt”. W październiku 2020 w Wydawnictwie Krytyki Politycznej ukazała się jego książka reporterska „Betonoza. Jak się niszczy polskie miasta”.

JOANNA B. BEDNAREK – doktorantka w Zakładzie Antropologii Literatury UAM. Laureatka stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Współkuratorka cyklów „Wspólny świat” i „Prognozowanie teraźniejszości”. Współautorka (z Przemysławem Czaplińskim i Dawidem Gostyńskim) książki „Literatura i jej natury” (2017). Współredaktorka tomów zbiorowych – m.in.: „Nowa humanistyka: zajmowanie pozycji, negocjowanie autonomii” (2017), „Interpretacje uwalniające” (2018), „Prognozowanie teraźniejszości” (2018), „Rewolucje i utopie” (2019), „O jeden las za daleko. Demokracja, kapitalizm i nieposłuszeństwo ekologiczne w Polsce” (2019). Redaktorka CzasuKultury.pl.

PRZEMYSŁAW CZAPLIŃSKI – historyk literatury XX i XXI wieku, eseista, tłumacz, krytyk literacki; współtwórca Zakładu Antropologii Literatury (UAM); członek-korespondent Polskiej Akademii Nauk. Współtwórca Centrum Humanistyki Otwartej. Ostatnio opublikował książki: „Resztki nowoczesności” (2011), „Poruszona mapa” (2016), „Literatura i jej natury” (współautorzy: Joanna B. Bednarek, Dawid Gostyński, 2017). Redaktor i współredaktor tomów zbiorowych – ostatnio: „Nowa humanistyka: zajmowanie pozycji, negocjowanie autonomii” (2017), „Moc truchleje. Wielogłos o polskim katolicyzmie” (2018), „Prognozowanie teraźniejszości” (2018), „O jeden las za daleko. Demokracja, kapitalizm i nieposłuszeństwo ekologiczne w Polsce” (2019), „Tożsamość po pogromie” (2019), „Znaki katastrofy, spacje ocalenia” (2020). Kurator wielu cyklów dyskusyjnych. Laureat nagród: im. Ludwika Frydego, Fundacji im. Kościelskich, im. Kazimierza Wyki, im. Jana Długosza.

Drukuj